Justitie : 'Gevangeniswezen koopt tien hoogtechnologische toestellen die meer dan 150 soorten drugs detecteren

Het Belgische Gevangeniswezen koopt tien hoogtechnologische drugsdetectietoestellen aan om ruimtes te onderzoeken op sporen van drugs en om gevonden substanties te scannen.

De toestellen kunnen meer dan 150 soorten drugs onderscheiden.

Op het scherm verschijnt niet enkel welk soort drugs, maar ook meteen informatie over de gezondheidsrisico’s en mogelijke gedragsproblemen die ermee gepaard gaan. Zo weten penitentiair beambten sneller en beter hoe men met de gedetineerde moet omgaan en welke maatregelen men moet nemen.

Bij wijze van test heeft de gevangenis van Gent een eerste exemplaar in gebruik mogen nemen. De toestellen moeten bijdragen tot het penitentiair drugbeleid en de veiligheid binnen de gevangenismuren.

Het is geen geheim dat drugs een probleem vormt in de samenleving maar ook in de gevangenissen. Onderzoek toont aan dat druggebruik en verslaving disproportioneel vaker voorkomen in de gevangenis: zo’n 35% van de gedetineerden gebruikt drugs. Bij een anonieme bevraging in de Gentse gevangenis in 2022 gaf zelfs zo’n 60% van de gedetineerden aan dat ze reeds drugs hadden genomen binnen de gevangenismuren.

Het spreekt voor zich dat druggebruik nefast is voor de gezondheid en rehabilitatie van gedetineerden. Studies bevestigen dat hierdoor de kans op recidive aanzienlijk stijgt. Bovendien ondermijnt druggebruik de veiligheid van het personeel en medegedetineerden.

Verdovende middelen raken op verschillende manieren binnen in de gevangenissen. Het gebeurt via bezoek, penitentiair verlof of wordt op bestelling over de gevangenismuren gegooid. Uiteraard is het binnensmokkelen van drugs in de gevangenis – en sinds kort ook overgooien – strafbaar.

De periode in de gevangenis is dus een opportuniteit om drugsverslaving aan te pakken. Samen met Volksgezondheid zet Justitie deze legislatuur extra in op drugsbegeleiding. Het aantal gevangenissen met een drugsbegeleidingsprogramma werd opgetrokken van 3 naar 10. De Gentse gevangenis is overigens één van de voortrekkers inzake drugsbehandeling.

Er is al jaren een drugsbehandelingsprogramma, gefinancierd door Cellmade, het tewerkstellingsplatform van het gevangeniswezen. Het gaat om 4 uur intensieve begeleiding per betrokkene, afhankelijk van de hulpvraag in groep of individueel. De trajecten zijn vergelijkbaar met ambulante begeleiding in de vrije samenleving. Dit programma wordt nu overgenomen door de Volksgezondheid en verder uitgediept.

Project DrugDetect

De strijd tegen drugs in de gevangenissen wordt nu verder opgevoerd dankzij de aankoop van tien drugdetectietoestellen door het Belgische Gevangeniswezen. Het gaat om hoogtechnologische apparaten die in staat zijn om meer dan 150 verschillende soorten drugs te onderscheiden.

Hiermee kan men zowel ruimtes onderzoeken op sporen van drugs en gevonden substanties laten scannen om te zien om welke soort drugs het gaat. Na identificatie verschijnt op het scherm meteen in duidelijke taal informatie over acute gezondheidsrisico’s en gedragsproblemen die inname met zich meebrengen. Zo weten de penitentiair beambten beter hoe ze moeten omgaan met een gedetineerde die onder invloed is.

Dankzij de inzet van de drugsdetectietoestellen kan er gerichter actie worden ondernomen zoals een lichaamsfouille, het inlichten gerechtelijke autoriteiten en bijstand van medische diensten. Dit draagt bij tot de veiligheid van het personeel en de gedetineerden.

De toestellen moeten ook meer inzicht geven in welke soorten drugs circuleren, zodat het penitentiair drugbeleid hieraan kan worden aangepast en gedetineerden de juiste begeleiding krijgen.

Elke verslaving behoeft immers een andere aanpak. Bovendien zullen de gevangenissen dankzij de nieuwe toestellen minder afhankelijk zijn van drugshonden die door de politie worden ingezet tijdens geplande acties.

Minister van Justitie Van Tigchelt bracht vandaag een bezoek aan de Gentse gevangenis in het kader van het project DrugDetect. Sinds midden januari wordt er namelijk een eerste toestel ingezet in de gevangenis van Gent, bij wijze van test.

Na de testperiode in Gent worden verdere richtlijnen opgesteld over hoe het gevangenispersoneel het toestel moet gebruiken en er worden ook opleidingen voorzien. Op termijn zullen er in totaal tien toestellen ter beschikking zijn, die kunnen worden gebruikt in alle gevangenissen.

Het project wordt deels gefinancierd met Europese fondsen. Ook Griekenland, Nederland en Spanje stapten in het Europees project DrugDetect.

Paul Van Tigchelt, minister van Justitie: “Wie met een drugsverslaving kampt in de gevangenis, heeft veel meer kans op recidive na vrijlating. Bovendien is druggebruik nefast voor de gezondheid en de veiligheid en leefklimaat binnen de gevangenismuren. Daarom zetten we in op een beter penitentiair drugbeleid. De periode van detentie is een opportuniteit om aan verslavingen te werken.

Alles begint echter met het detecteren van drugs en weten welke soorten drugs er in omloop zijn. De Gentse gevangenis is steeds een voorloper geweest op vlak van drugsbegeleiding en test het toestel nu uit. Het is de bedoeling dat alle gevangenissen zo’n detectietoestel kunnen gebruiken.”

Rudy Van De Voorde, directeur-generaal van het gevangeniswezen: “Een innovatief drugdetectiesysteem is nodig omdat de bestaande systemen te weinig toereikend zijn, zowel op het vlak van doorlooptijd als het aantal soorten drugs die kunnen gedetecteerd worden. Met een snel evoluerende drugmarkt, het toenemende gebruik van nieuwe, vooral synthetische drugs die veel gevaarlijker zijn zowel vanuit gezondheids- als veiligheidsoogpunt, is een detectiesysteem dat mee evolueert met deze realiteit noodzakelijk en kan het Belgische penitentiaire drugbeleid er voortdurend op afgestemd worden. Het systeem wordt gecofinancierd door de EU .”

Koen Lambrecht, gevangenisdirecteur Gent: “We zijn erg tevreden met technologische hulpmiddelen die ons kunnen helpen het gebruik van en de handel in drugs binnen de muren in kaart te brengen en te bestrijden. Een performante opsporing is de hoeksteen van een adequaat beleid, zowel wat de sanctionerende kant betreft als op het vlak van drughulpverlening.”